Borstprothesen of borstimplantaten worden zowel in reconstructieve (een borstreconstructie) als esthetische chirurgie (een borstvergroting) gebruikt. De operatie kent een hoge patiënt-tevredenheid en ook de levenskwaliteit van vrouwen na een borstvergroting neemt significant toe.
Recent kwam aan het licht dat borstprothesen in zeer zeldzame gevallen aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van een vorm van lymfeklierkanker (BIA-ALCL). Soms worden ze ook gelinkt aan een groep minder specifieke symptomen en klachten (BII, ASIA). Omdat we het belangrijk vinden om ook dit bespreekbaar te maken, zodat je goed geïnformeerd een beslissing kan nemen, geven we hier meer uitleg bij deze entiteiten.
Een borstvergroting is al meerdere jaren op rij de meest uitgevoerde esthetische ingreep wereldwijd, met tot 300.000 operaties per jaar. De laatste jaren neemt ook het verwijderen van borstprothesen een meer prominente plaats in in de top tien (vb. meer dan 65.000 ingrepen in 2019).
Borstprothesen zijn op de markt sinds het begin van de jaren '60. Doorheen de jaren maakten de implantaten een grote evolutie door, met name wat hun inhoud en omhulsel betreft. Het aantal complicaties werd met deze verbeteringen drastisch naar omlaag gebracht.
De voornaamste verschillen in de huidige implantaten zijn te vinden in:
Het materiaal waarmee de prothese gevuld is (water versus silicone).
De ruwheid van het buitenoppervlak van de prothese (glad versus getextureerd).
De vorm van de prothese (rond versus druppelvormig of anatomisch).
Siliconen implantaten
Momenteel worden 5de- (en 6de-) generatie implantaten gebruikt. Deze worden gekenmerkt door een sterk cohesieve siliconengel. Dit betekent dat er geen smurrie uit de prothese lekt als er een scheur in het omhulsel ontstaat. Je kan een cohesieve gel vergelijken met een gummi-beertje dat je in tweeën snijdt.
Water-gevulde implantaten
In 1970 werden water-gevulde prothesen voorgesteld als alternatief voor siliconen prothesen. Wereldwijd worden ze gebruikt in ongeveer 12% van de borstvergrotingen. Het omhulsel bestaat ook bij dit type prothesen uit siliconen. In vergelijking met siliconen prothesen voelen watergevulde prothesen minder natuurlijk aan.
Breast Implant Illness (BII) en Autoimmune Syndrome Induced Adjuvant (ASIA)
De termen BII (Breast Implant Illness) en ASIA (Autoimmune Syndrome Induced Adjuvant) worden gebruikt om een groep aan symptomen te beschrijven die kunnen ontstaan na een operatie met borstimplantaten. Hoewel het een zeldzame entiteit is, krijgt het topic de laatste jaren meer aandacht.
Symptomen die beschreven worden, zijn:
Pijn in spieren en gewrichten
Vermoeidheid
Problemen met geheugen en/of concentratie
Slaapstoornissen
Angst
Droge mond
Huidproblemen
Depressie
Hoofdpijn
Haarverlies
Maag-darm klachten
Etc.
Het vermoeden van een link tussen borstprothesen en de algemene gezondheid werd enige tijd geleden al aangevoerd. In 1992 verbood de FDA (Food & Drug Administration) in de Verenigde Staten het gebruik van siliconen borstprothesen in esthetische heelkunde omdat deze potentieel tot auto-immuun ziekten zouden leiden. Grootschalige onderzoeken werden op poten gezet maar bij gebrek aan bewijs werd dit verbod in 2006 opgeheven. Deze link blijft tot op heden onderwerp van intensief onderzoek. Ook nu zijn er nog geen harde bewijzen. Wel circuleren er verschillende verhalen van vrouwen die klachtenvrij werden van bovengenoemde symptomen na het verwijderen van hun borstprothesen.
Als je bovenstaande symptomen herkent, is het raadzaam jouw plastisch chirurg te raadplegen om na te gaan of er een verband is tussen jouw klachten en de borstprothesen. Indien er geen duidelijke oorzaak te vinden is en je wenst de prothesen toch te verwijderen (al dan niet met een gedeeltelijke of volledige capsulectomie), is dit uiteraard ook mogelijk. Garanderen dat hiermee de klachten zullen verdwijnen, kunnen we echter niet.
Breast Implant Associated Anaplastic Large Cell Lymphoma (BIA-ALCL)
BIA-ALCL staat voor Breast Implant Associated Anaplastic Large Cell Lymphoma. Vaak wordt deze term verward met BII of Breast Implant Illness. Beide termen zijn wel degelijk verschillend. BIA-ALCL kwam veel recenter aan het licht dan BII.
BIA-ALCL is een vorm van lymfeklierkanker die geassocieerd wordt met borstprothesen. Dit is niet hetzelfde als borstkanker. Gemiddeld ontwikkelen patiënten met BIA-ALCL de eerste symptomen na 7-8 jaar. Typisch gaat het om een zwelling van één borst door ophoping van vocht rondom de prothese. Wanneer men dit vocht microscopisch onderzoek, kunnen hier kwaadaardige cellen in worden gevonden. In ongeveer 16% van de patiënten is een knobbeltje te voelen.
BIA-ALCL is een zeer zeldzame aandoening. Op het moment van schrijven zijn er wereldwijd een 750-tal patiënten gediagnosticeerd met deze ziekte. Ter vergelijking, elk jaar worden bij 300.000 patiënten borstprothesen ingeplant. Dit neemt niet weg dat elke BIA-ALCL diagnose er één te veel is.
Gelukkig wordt er ondertussen doorgedreven onderzoek uitgevoerd door internationale expertgroepen. De belangrijkste risicofactor die men tot op heden heeft kunnen identificeren, is de textuur op het omhulsel van de prothese. Als reactie op deze bevinding werd een internationale ban uitgevaardigd op bepaalde types van prothesen, waaronder de macro-getextureerde prothesen van het merk Allergan.
Meestal is BIA-ALCL goed te behandelen. Indien de ziekte zich tot het kapsel rondom de prothese beperkt, dienen de prothese en het kapsel grondig verwijderd te worden. Grondig verwijderen betekent dat ook een ruime marge van gezond weefsel wordt meegenomen, in het kader van oncologische veiligheid. In zeldzame gevallen is radiotherapie aangewezen.
Er zijn meerdere onderzoeksgroepen in de wereld hard aan het werk om deze ziekte in kaart te brengen. Alleen zo kan de meest adequate behandeling tot stand komen, en nog beter; kan men uitzoeken hoe dit vermeden kan worden. Tijdens ons verblijf in Sydney, Australië had ik (Dr. Nicholas Wilssens) het geluk om gedurende zes maanden een fellowship te doen bij één van de experten die dit onderzoek wereldwijd mee aanstuurt. Professor Dr. Anand Deva is plastisch chirurg en wereldautoriteit op het gebied van BIA-ALCL. Ik werd betrokken bij de behandeling van meerdere BIA-ALCL patiënten en ik zag deze ziekte op korte tijd meer dan een gemiddeld plastisch chirurg in zijn of haar hele carrière. Ook in het laboratorium van Professor Deva kon ik mee volgen wat de invloed van verschillende typen implantaten op het lichaam is.
We vinden het uitermate belangrijk om op de hoogte te blijven van de meest recente ontwikkelingen. Daarom nam ik ook deel aan het eerste (Rome, 2019) en tweede wereldcongres (digitaal, 2020) over BIA-ALCL. Waar wij als plastisch chirurg een verschil proberen maken, is vooral op de volgende vlakken:
Een weloverwogen beslissingsproces. Een borstprothese plaatsen we enkel na jou grondig te informeren. We zien je graag tweemaal op de raadpleging alvorens we een beslissing nemen. We willen zeker zijn dat je volledig achter jouw keuze staat. Het geeft je ook de kans om ons uitgebreid vragen te stellen .
De keuze van implantaten. Wij werken enkel samen met bedrijven die geen of amper bevestigde gevallen van BIA-ALCL hebben. Omdat het onderzoek nog volop lopende is, volgen we dit van nabij op.
Het 14-punten plan. Dit plan werd opgesteld door Professor Anand Deva in Sydney en bouwt een veiligheidsprincipe in bij het uitvoeren van een operatie met borstprothesen. Het doel is om strikt aseptisch en atraumatisch te werken om het risico op infectie, kapselvorming en ook BIA-ALCL te minimaliseren.
Strikte opvolging. En dit is misschien nog wel de belangrijkste component. Wij zien onze patiënten graag jaarlijks terug voor een korte evaluatie met klinisch onderzoek, om eventuele afwijkingen tijdig op te sporen.
Tot slot...
Raadpleeg jouw plastisch chirurg bij twijfel over de toestand van jouw borstprothesen. Maak een afspraak indien je een zwelling van de borst opmerkt. Wees ook steeds op de hoogte van het type prothesen dat werd geplaatst, elke chirurg gebruikt immers andere prothesen. Na de operatie krijg je steeds een persoonlijk kaartje met informatie over het type implantaten, het volume, het serienummer, etc. Voeg dit toe aan jouw medisch paspoort.
Veel succes en misschien tot binnenkort!
Dr. Nicholas Wilssens