Roken en Plastische Chirurgie

Waarom zijn wij als plastisch chirurg zo bezorgd als onze patiënten roken? We zetten drie redenen op een rij waarom we niet graag opereren bij iemand die rookt.

1. Roken verhoogt de kans op complicaties na plastische chirurgie

Roken veroorzaakt longaandoeningen zoals COPD, het geeft een hoger risico op hart- en vaatziekten en het speelt een belangrijke rol in het ontstaan van kanker (en niet alleen longkanker).

En... roken heeft een bijzonder nadelig effect op de wondheling. Een wonde die herstelt, heeft bouwstenen en zuurstof nodig. Deze worden aangeleverd door de bloedvaatjes in de wonde. In sigarettenrook zitten meer dan 4000 bestanddelen. Verschillende hiervan hebben een nadelige invloed op deze bloedvaatjes.

• Nicotine zorgt voor het samenknijpen van de bloedvaatjes. Alsof een brede autosnelweg plots wordt afgesloten, zodat er maar één rijstrook meer open blijft. Of de weg kan zelfs volledig geblokkeerd worden. Er stroomt dus minder bloed richting de wonde. Ook de bloedplaatjes zullen wat meer aan elkaar kleven, waardoor het bloed dikker wordt en nóg moeilijker door de kleine bloedvaatjes van stromen.
  

• Rook bevat ook koolstofmonoxide (CO). Hemoglobine is het eiwit in ons bloed dat zuurstof transporteert. Door te roken komt CO vrij. CO neemt de plaats van zuurstof in op de hemoglobinemoleculen. Hierdoor kan minder zuurstof door het bloed getransporteerd worden.

Alles opgeteld, zal de wonde van een roker minder goed genezen. Dit kan zich vertalen in een blijvend wondje in het litteken dat maar niet wil sluiten, een infectie (al dan niet met abces) of zelfs een stuk huid dat afsterft. Het spreekt voor zich dat dit het uiteindelijke (functionele en esthetische) resultaat van de ingreep sterk kan beïnvloeden.

Wat kan er mislopen als het weefsel geen zuurstof krijgt?

• Vertraagde wondheling

• Infectie

• Openvallen van een wonde (wondloslating, wonddeshicentie)

  • Verlies van een borstprothese bij een borstvergroting of borstreconstructie

• Afsterven van de huid (huidnecrose):

  • Afsterven van de tepel bij een borstverkleining

  • Afsterven van de huidflap bij een facelift of buikwandcorrectie

  • Afsterven van de weefselflap bij een borstreconstructie met eigen weefsel

• Verbreding van de littekens waardoor ze meer zichtbaar worden

• Afsterven van vetweefsel

  • Harde knobbels na lipofilling

• Bloedklonters

  • Diep veneuze trombose

  • Longembolen

  • Hartinfarct

  • Herseninfarct (CVA)

2. Roken veroudert de huid

Roken heeft ook een invloed op de kwaliteit van de huid. Verschillende huidaandoeningen zoals psoriasis of hidradenitis suppurativa komen vaker voor bij rokers. Maar ook bij mensen zonder deze aandoeningen zien we een duidelijk effect. De huid zal bij rokers veel sneller verouderen dan bij niet rokers. Wist je dat een 40-jarige verstokte roker dezelfde huidkwaliteit heeft als een 70-jarige niet roker! Typisch zijn rokerslijntjes rondom de mond of kraaienpootjes aan de ogen die vaak veel talrijker en dieper zijn bij rokers. Ook een verkleuring van de huid, droogte van de huid en verslapping aan de oogleden en de kaaklijn zien we frequenter bij rokers.

Wanneer we een plastische ingreep uitvoeren, is het resultaat sterk afhankelijk van de kwaliteit van de huid en de onderliggende weefsels. Wanneer die suboptimaal zijn, kan dit gevolgen hebben voor het uiteindelijke resultaat en hoe lang dit resultaat behouden blijft.

3. Geen operatie bij actieve rokers

Waarom zullen we sommige ingrepen weigeren uit te voeren als je roker bent?

Plastische chirurgie vormt een bijzonder risico op wondproblemen bij rokers.

1. Vooreerst is er de afweging, zeker als het esthetische chirurgie betreft, dat we snijden in een 'maagdelijk' lichaam. De focus ligt op het verbeteren van levenskwaliteit. Dit staat in contrast met vb. een hartoperatie, waar het gaat om de levensverwachting verlengen, een 'leven redden'. De verwachtingen bij esthetische chirurgie zijn hoog, en de tolerantie voor complicaties is bijgevolg laag. Het moet immers niet hier en nu gebeuren 'om een leven te redden'. We snijden doorheen intacte huid. Hierdoor kunnen we complicaties induceren. Het is belangrijk om enkel tot een operatie over te gaan in de best mogelijke omstandigheden. Jij zal wakker liggen van een stuk huid dat afsterft. Wij ook.
   

2. Binnen chirurgie is plastische chirurgie vooral gericht op de oppervlakkige, zachte weefsels. We maken grote zones huid los van de onderliggende weefsels, zoals bij een facelift of buikwandcorrectie. Deze huid overleeft op de kleinste bloedvaatjes. De huid wordt onder spanning gebracht, verplaatst, gedraaid, uitgedund, ... Deze manipulaties zijn een uiterst stresserende situatie voor de huid. Als de kleinste bloedvaatjes dan ook nog worden dichtgeknepen door roken, vragen we héél erg veel van deze huid.

Hoe lang moet je stoppen met roken?

• Eén maand vóór de operatie

• Tot minstens één maand na de operatie (en liefst helemaal!)

We begrijpen dat dit niet gemakkelijk is. Praat hierover met jouw chirurg. Wees eerlijk. Het is beter om jouw chirurg in te lichten dat het je niet gelukt is om te stoppen. De operatie uitstellen is nog altijd beter dan riskeren dat de weefsels afsterven. We hebben één gezamenlijk doel, en dat is jou vooruit helpen.

Kunnen we nakijken of je gerookt hebt?

Ja dat kan. We kunnen met een test in het bloed of de urine nagaan of je recent nog gerookt hebt.

Enkel frequente uitspraken

• ‘Ik rook niet zoveel’

Roken is roken. Eén sigaret of een pakje per dag, de nadelige effecten van sigarettenrook blijven nog lang doorwerken. Ook met het roken van ‘slechts’ één sigaret per dag, verminder je de bloedtoevoer naar de wonde voor meerdere uren.

• ‘Vroeger rookte ik een pakje per dag, nu nog maar de helft’

Heel goed gedaan! Maar als het op wondheling aankomt helaas onvoldoende. Probeer door te bijten en ook die laatste sigaretten per dag in de vuilnisbak te gooien.

• ‘Ik ben gestopt en gebruik alleen nog pleisters en kauwgom, dus ik zal vlot genezen’

Weet dat er nog steeds nicotine in de pleister en kauwgom zit. De effecten zullen dus blijven bestaan.

• ‘Ik genees vlot, kijk maar naar het litteken van mijn blindedarm-operatie"

Dan zijn we heel blij dat je nog nooit echte wondproblemen hebt gehad. Maar dat neemt niet weg dat jouw risico nog steeds sterk verhoogd is.

• ‘Dus als ik stop, gaat mijn wonde zeker goed genezen’

Het klopt dat de acute effecten van sigarettenrook dan verdwenen zijn (zoals de koolstofmonoxide of het samenknijpen van de bloedvaten), wa goed is voor de wondheling. Complicaties zijn eigen aan elke operatie. Maar het risico hierop wordt drastisch verminderd.

Hopelijk kunnen we jou een beetje overtuigen waarom dit voor ons zo belangrijk is. Niet alleen je algemene gezondheid maar ook het resultaat van jouw operatie wordt beïnvloed door roken.

Ben je op zoek naar meer info over rookstop, contacteer dan @Tabakstop of jouw huisarts. Ook in het ziekenhuis zijn initiatieven aanwezig om jou te helpen. Praat er over met ons. Een degelijke begeleiding bij deze moedige beslissing kan het verschil maken.